در دنیا مناطقی وجود دارد که تعداد افراد صد سال به بالا در انها بسیار بالاست. پژوهشگرانی که در زمینه طول عمر تحقیق میکنند به این مناطق بلوزون میگویند. در این اپیزود به پنج بلوزون در اکیناوای ژاپن، ساردینیای ایتالیا، نیکویای کاستاریکا، ایکاریای یونان و لوما لیندای امریکا میرویم و بررسی میکنیم که سبک زندگی مردم در این مناطق چگونه است. میخواهیم با توجه به یافته های این مناطق یک شهر عادی را تبدیل به بلوزون کنیم.
علاوه بر این اپیزود از پادکست داکس، می تونین ویدئوی اون رو هم تو یوتیوبم ببینین:
لینکهای حمایت مالی از پادکست داکس: حامی باش و PayPal
متن پادکست
برای علاقه مندانی که به اسکریپت پادکست نیاز دارند:
در سال ۱۹۹۹ یک محقق ایتالیایی در یک کنفرانس بین المللی شرکت کرده بود. کنفرانس در زمینه طول عمر انسانها بود و این محقق که در اون زمان دانشمند شناخته شده ای نبود ادعا میکرد که در ایتالیا منطقه ای وجود داره که تعداد افرادی که صدساله هستن و یا بیشتر از صد سال دارن در اونجا بطور استثنایی زیاده. اینقدر این ادعا بزرگ و گزاف بود که خیلی از دانشمندانی که در اون کنفرانس حاضر بودن حرفهای اون محقق رو باور نکردن. اون آقا داشت میگفت که درجزیره ساردینیای ایتالیا آمار صدساله ها ده برابر بیشتر از چیزیه که باید از همچین جمعیتی انتظار داشت. اون محقق دکتر جیانی پس بود Gianni Pes. وقتی که دکتر پس در این زمینه داشت تحقیق میکرد برداشته بود یه نقشه از جزیره ساردینیا تهیه کرده بود و روستا به روستا داده های جمعیت شناسی رو بررسی میکرد و هر شهر یا روستایی که میدید تعداد صدساله هاش زیاده دور اسم اون روستا رو روی نقشه با ماژیک یه دایره آبی میکشید. دوباره روستای بعدی آمار صدساله هاش زیاد بود یه دایره آبی دیگه میکشید. طوریکه بعد از تموم شدن بررسیها دیدن یه بخشهایی از نقشه جزیره پر از نقاط آبی شده بود. یه جاهایی از نقشه بود که اینقدر این نقاط آبی زیاد و کنار هم بودن که یه ناحیه بزرگ رو آبی کرده بود. یعنی تعداد صدساله ها خیلی زیاد بود. اونجا بود که اصطلاح بلو زون یا منطقه آبی ابداع شد. به همین سادگی. به این خاطر میگن بلو زون چون دکتر جیاتی پس از رنگ آبی استفاده کرده بود.
دکتر جیانی پس
بعد از اون مناطق دیگه ای هم در دنیا شناسایی شدن که تعداد صدساله ها به طرز عجیبی زیاده. به همه اون مناطق دیکته گفتن بلوزون. با اینکه بلوزون اولی که شناسایی شده بود در ایتالیا بود اما وقتی که دانشمندها خوب بررسی کردن دیدن که یه الگوهایی در همه این مناطق یا در همه این بلوزونها ثابته. پس شاید بشه نتیجه گرفت که مردم این مناطق به اکسیر طول عمر دست پیدا کردن. تحقیقاتی هست که ثابت میکنه طول عمر یک فرد فقط ۱۰ درصدش بستگی به عوامل ژنتیکی داره. پس نمیشه فقط گفت که مردم ژنشون خوبه و زیاد عمر میکنن. نه، اگه من و شما هم با ژن متفاوت بریم در اونجا زندگی کنیم به احتمال زیاد به اندازه همونها عمر میکنیم. پس چیزی که تعیین کننده است سبک زندگی اینهاست. این سبک زندگی اینهاست که باعث طول عمرشون میشه.
نقشه بلوزون ساردینیا
توی این اپیزود میخواهیم ببینیم سبک زندگی این جوامع، این بلوزونها، چطوره؟ اما فکر کنید چی میشه اگه ما بتوتیم راز طول عمر این مناطق رو بفهمیم؟ با اون راز چیکار میتونیم بکنیم؟ بهترین کار اینه که از اون در سایر جوامع استفاده کنیم دیگه. از رو دست اون بلوزونها تقلب کنیم و فرمول طول عمر رو به بقیه جوامع هم بدیم. پس میخواهیم به جاهایی بریم که از نظر طول عمر صاحب رکورد هستن و گنجینه ای رو در گاوصندوق شون دارن که ما دنبالشیم. ۵ نقطه در گوش و کنار دنیا. ساردینیای ایتالیا، اکیناوای ژاپن، Loma Lindaامریکا، جزیره ایکارای یونان و منطقه نیکویا در کاستاریکا. واقعا ۵ نقطه متفاوت و دور از هم. بعضیها در کنار دریا هستن بعضی روی کوه. بعضی روستا هستن و بعضی شهرن. اما همه شون یه اصول مشترکی رو رعایت میکنن. فقط هم این نیست که عمرشون زیاده. کیفیت عمرشون هم خوبه. در کهنسالی هم فعال هستن، مثلا طرف در سن ۹۵ سالگی سرزنده هست، خوشحاله. در جوانی که همه سرزنده و خوشحالن، خیلی مهمه که در پیری و کهنسالی هم اینطوری باشن. از همه عجیب تر اینه که همه این ۵ جامعه طول عمر زیادی دارن بدون اینکه تلاش زیادی بکنن. بدون اینکه برنامه ورزشی یا رژیم غذایی سختگیرانه ای داشته باشن. خیلی خوب شد که. پس چیکار میکنن اینها؟ رازشون چیه؟ رازی که میتونه کمک کنه که مردم بقیه دنیا هم عمر طولانی پیدا کنن.
۵ بلوزون در نقاط مختلف دنیا
قبل از اینکه بریم به این ۵ بلوزون یه نکته رو بعنوان disclaimer یا سلب مسئولیت بگم. هدف این نیست که بگیم بسم ال… خودمون هم از امرزو این کارها رو باید بکنیم. من فقط و فقط میخوام بگم که در این ۵ بلوزون چه خبره. این پادکست یه مرجع پزشکی نیست. برای همین پیشنهاد میکنم اگر قصد دارید که رژیم غذایی خودتون رو تغیر بدید قبلش با پزشک یا متخصص تغذیه تون مشورت کنید.
ساردینیای ایتالیا
ساردینیا یه جزیره است که فاصله اش با سرزمین اصلی ایتالیا ۲۰۰ کیلومتره. این جزیره فوق العاده زیباست. هوا مطبوعه و آب دریاش شفاف و کریستالیه. برای همین یه مناطقی از جزیره ساردینیا فوق العاده گرونه و بعضی از پولدارترین افراد دنیا در اونجا ویلا دارن. اما جایی که بلوزون هست اون مناطق جذاب کنار دریا نیست. بلوزون ساردینا ارتفاعات واقع شده. چند روستای کوهستانیه. این روستاها در ارتفاع ۷۰۰ متری بالاتر از سطح دریا هستن. دکتر پس و تیمش اولش ظنشون به این رفته بود که لابد این ارتفاع کمک میکنه که روستاییها طول عمرشون زیاد بشه. اما بعدا فهمیدن که نه خود ارتفاع دلیل اصلی طول عمر نیست. اما بخاطر این ارتفاع کوچه پس کوچه های این روستاها بلا استثنا سراشیبی و سرازیری داره. برای همین رفت و آمد معمولی توی این کوچه ها خودش یه ورزش مرتب و تر و تمیزه. یه تک پا بری نون بگیری و بیای کلی انرژی میسوزونی.
موقعیت بلوزون ساردینیا
همچین که از این ۴-۵ روستا میزنی بیرون بقیه روستاها ارتفاعشون میاد پایین و دیگه کوچه هاشون پستی بلندی نداره. عوضش هم دیگه در اون روستاها خبری از افراد صدساله نیست. پس گرفتید چی شد؟ دکتر جیانی متوجه شد که یه رابطه ای بین پستی و بلندی و عمر طولانی وجود داره. جیانی با ۳۰۰ نفر صد ساله و صد سال به بالا مصاحبه کرد. توی انگلیسی میگن centenarian یعنی آدم صدسال به بالا. ما در فارسی برای کسانیکه عمر طولانی دارن چند تا واژه داریم دیرزی، پاینده، دیرپای، دیر زینده. من کلمه دیرپای رو انتخاب میکنم. دیرپای یعنی کسی که عمر دراز داره اما منظورمون اینجا کسیه که عمرش بالای صد ساله. جیانی با ۳۰۰ نفر دیرپای مصاحبه کرد و به این نتیجه رسید که یکی از عوامل تعیین کننده در طول عمر این افراد پستی و بلندی کوچه هاشون بوده. تازه معماری منطقه اینطوریه که خیلی از خونه ها دو سه طبقه ای هستن و آدمها هر روز باید حداقل ۳۰ تا پله رو بالا و پایین برن. یعنی مردم اون منطقه دارن کلی ورزش میکنن و کالری میسوزونن بدون اینکه خودشون خبر داشته باشن. در بلوزون ساردینا مردم بطور متوسط روزی ۸ کیلومتر پیاده روی میکنن. توی اون سراشیبیها. در خارج از این بلوزونها، در زندگی شهری بیشتر آدمها نصف روز رو مینشینن. خود ماها. صبح روی صندلی آشپزخونه، بعد صندلی ماشین بعد صندلی محل کار بعد دوباره صندلی ماشین و آخرش مبل خونه. این نشستن بیش از حد و این بی تحرکی یه عامل اصلی برای دیابت و بیماری قلبیه. دو بیماری ای که در ساردینیا به نسبت جاهای دیگه خیلی خیلی کمه و برای همین مردم میتونن عمر طولانی داشته باشن.
ساردینیا
یه نکته جالبی که در منطقه آبی ساردینا دیده میشه اینه که نسبت زنان و مردان دیرپای یک به یک هست. در امریکا نسبت ۵ به یک هست. یعنی به ازای هر ۵ زن صدسال به بالا یه مرد صد سال به بالا داریم. اما توی ساردینیا یک به یکه و این بیشترین آمار در دنیاست. در هیچ کجای دیگه دنیا مردها اینقدر پیگیر و ول نکن نیستن. اما چی شده که این مردان بذله گو و سرحال روستایی اینقدر عمر میکنن. ببینیم شغل مردان روستا چیه؟ اینها کشاورز نیستن. رستوران دار و صنعتگر هم نیستن. مردان این روستاها بطور سنتی همگی چوپان هستن. گوسفندها رو میبردن به چرا. شیر گوسفندها رو میدوشیدن، دنبال گله گوسفندها تمام روز رو راه میرفتن و هی هی و هی های میکردن. مراقب گله بودن و کیلومترها با گله راه میرفتن. وسط روز یه چرتی میزدن، غذاشون رو میخوردن و عصر که به روستا برمیگشتن با رفیقاشون به یه کافه ای میرفتن و لبی تر میکردن. بالاخره شراب خوب هم که در ایتالیا زیاده. نکته حیاتی اینه که این مردها در طول روز استرس نداشتن. استرس یه واژه ایه که ما زیاد به کار میبریم. استرس چیه ؟ وقتیکه اجداد ما، انسانهای اولیه در معرض یه خطری بودن، مثلا گرگی، ببری جونوری داشته دنبالش میکرده استرس در بدنشون به وجود می اومده. یعنی اینکه انگار یه دکمه ای رو در بدن زدند که موقعیت اضطراریه، حواست رو جمع کن، به خودت مسلط باش. مغز میگه که حالا برای اینکه به خودت مسلط باشی قند بدنت رو باید ببرم بالا. گلوکز همون لحظه در بدن زیاد میشه و آدم در حالت آماده باش قرار میگیرد. این مکانیزم در طول تاریخ کمک کرده که انسان در موقعیتهای خطرناک نجات پیدا کنه. پس در طول فرآیند فرگشت یا تکامل استرس کمک کرده ادمها بقا پیدا کنن. اما اگه استرس بخواد تبدیل به این بشه که هر روز و هر لحظه در بدنمون باشه و اون دکمه هه که گفتم همیشه روشن باشه اون دیکه سمه و خطرناکه. و این چوپانها از اون استرس سمی به دور بودن. این به این معنی نیست که اینها اصلا استرس ندارن. چرا ممکنه داشته باشن اما استرسشون مزمن نیست. یه لحظه ای یه روزی ممکنه خطری دامهاش رو تهدید کنه استرس میاد، چوپان واکنش نشون میده. استرس تموم میشه. والسلام، میره. اما در خیلی از جاهای دنیا استرس اینطوریه که در زندگی آدمها جا خوش میکنه؟چرا؟ چون خیلی اوقات آدمها نمیتونن منبع استرسشون رو رفع کنن. آدمها برای موضوعاتی استرس دارن که خارج از کنترلشونه. موضوعات سیاسی، جنگ، تورم، دلار، و غیره و غیره که هیچکدوم الحمدلله دست ما نیست. اما اون چوپانه میتونه با بز و گوسفندش چطور مساله رو حل کنه و بعد هم با چرت زدن و با معاشرت با دوستهاش اون استرسه رو هم میشوره میبره. پس کنترل استرس هم یه رکن طول عمر بلوزون ساردینیا هست.
مردان ساردینیا عصرها دورهمی دارند و خوش میگذرانند
در خیلی از کشورها رفتن به خانه سالمندان مرحله ای از زندگی شده. اینطور جا افتاده که همونطوریکه آدمها به مهد کودک و مدرسه و بعد دانشگاه میرن، وقتیکه کهنسال میشن ۵۰ درصد احتمال داره که به خانه سالمندان برن. پس هر شهری که سالمند بیشتری داشته باشه خانه سالمندان و senior center بیشتری هم داره. اما در بلوزون ساردینا هیچ خانه سالمندانی وحود نداره. یعنی تمام این صدساله ها در خانه خودشون یا خانه فامیل و اقوام نگهداری میشن. حتی جیو Gio که یه پیر دختر ۱۰۱ ساله است. بهش میگن خاله جیو. خانمهای اقوام بین خودشون تقسیم کردن هر روز یکیشون میاد دنبال خاله جیو و با هم میرن قدم میزنن. براش غذا درست میکنن. مراقبش هستن. چون اون هم وقتیکه جوون بوده مراقب بچه های فامیل بوده. مضافا براینکه میگن وقتی که با خاله جیو میگذرونن باعث آرامش خودشون هم میشه. پس یه رابطه زورکی هم نیست. واقعا هم رو دوست دارن و مراقب هم هستن. حتی یه زمانی خاله جیو در بیمارستان بستری شده بود. از نظر روانی به هم ریخته بود. غذا نمیخورد. بیشتر اوقات سرش رو برمیگردوند سمت دیوار با کسی حرف نمیزد. افسردگی بین سالمندها شایع هست. سالمند بدنش مثل قبل کار نمیکنه، درد داره، توی اون سن همسرش رو از دست داده، دوستاش رو از دست داده. احساس تنهایی و کسالت میکنه. منتها وقتیکه توی خودشه بیشتر آدمها فکر میکنن از پیریه یا بخاطر فلان بیماریشه. نمیدونن که یه سالمند هم افسرده میشه. خاله جیو هم وقتی بیمارستان بود در همون وضعیت بود. خواهرزاده ها و برادرزاده هاش دیدن وضع اینجوریه، اگر دیر بجنبن خاله شون از دست میره، تصمیم گرفتن خودشون ازش مراقبت کنن. باهاش حرف بزنن، بخندوننش، ذهنش رو به کار بکشن. و همین خاله جیو رو نجات داد. اگر خانواده و اقوامش این کار رو نمیکردن اون به سن ۱۰۱ سالگی نمیرسید. این یکی دیگه از دلایلیه که مردم منطقهBarbagia عمر طولانی دارن. چون وقتیکه خیلی از سالمندها رو به خانه سالمندان میبرن نهایتا ۵- ۶سال بعدش از دنیا میره. در حالیکه در Barbagia خانه سالمندانی وجود نداره. با هم بودن، دور هم بودن یه اصل فرهنگی اون منطقه ست. شبیه به ایران که میگن سالمندها برکت خونه هستن اونها هم به سالمندها بعنوان افراد دانای خاندان ارج میذارن. پس یه عامل دیگه طول عمر در ساردینیا مراقبت از سالمندان هست.
کربوهیدراتهای مفید در جیره غذایی مردم ساردینیا
یکی از افرادی که در زمینه طول عمر یا Longevity فعالیت میکنه و در دنیا شناخته شده هست یه شخصیت رسانه ای آمریکایی هست به اسم اقای دن بیوتنر Dan Buettner. ایشون یه آقاییه که الان شصت و چند سالشه و آدم جالب و حفنیه. در شبکه نشنال جئوگرافیک مجری و برنامه ساز بوده، دوچرخه سواریه که داری چند رکورد جهانیه، سخنران بسیار قابلیه، چند تا کتاب نوشته و الان هم بیست و چند ساله که در زمینه طول عمر فعالیت میکنه. و یه شرکت هم داره که در همین زمینه فعالیت تجاری میکنه. خیلی از کارهای پژوهشی و رسانه ای که در مورد بلوزون هست رو ایشون و تیمش انجام داده. تیمش هم پر و پیمونه و چند نفر دانشمند اسم و رسم دار باهاش کار میکنن. بد نیست حالا بگم که چطور شد که این اقای دن بیوتنر سر از این موضوع در آورد.
دن بیوتنر آدم ماجراجوییه و ماجراجوییش از بچه گیش شروع شد. وقتی که پدربزرگش بهش یه دوچرخه هدیه داد. دن عاشق دوچرخه سواری بود و وقتیکه سالها بعدش دانشگاهش رو تموم کرد به جای اینکه بره دنبال کار و زندگیش دوچرخه اش رو برداشت و رفت به ۵ قاره دنیا و سه تا رکورد جهانی از خودش به جا گذاشت. یعنی واقعا این بابا رکورد گینس داره ها. مثلا یه رکوردش اینه که از شمالی ترین نقطه قاره امریکا در آلاسکا دوچرخه سواری رو شروع کرده و همینطور به سمت جنوب رفته و رفته تا رسیده به جنوبی ترین نقطه آمریکای جنوبی در شیلی. ۲۵ هزار کیلومتر رکاب زده. بعد رفته دور دنیا رو زده و میگم سه رکورد دوچرخه سواری داره که در کتاب گینس ثبت شده. بعد از اینکه این ماجراجویی هاش تموم شد و به امریکا برگشت دیگه توی تلویزیون و رسانه ها معروف شده بود. بعد از همه این چالشهای شخصی و رکورد گینس و اینها دیگه در اواخر دهه ۹۰ دنبال یک هدف بزرگتر افتاد. یه روز دن یه تحقیقی که سازمان جهانی سلامت تهیه کرده بود رو خوند. اون پژوهش در مورد جزیره اوکیناوای ژاپن بود و میگفت مردمان این جزیره طولانیترین طول عمر رو در تاریخ جهان دارن. حالا بریم ببینیم در اوکیناوا چه میگذره که مردمش عمر طولانی دارن.
مجمع الجزایر اوکیناوا
اوکیناوا یه مجمع الجزایری هست که از سرزمین اصلی ژاپن خیلی دوره. و بیشتر چسبیده به تایوان. اوکیناوا بیشترین ادم های صدساله رو در جهان داره. یعنی چقدر؟ از هر صدهزار نفر مردم این منطقه ۸۱ نفرشون بیشتر از صد سال سن دارن. خیلیه ها. در هر صد هزار نفر ۸۱ نفر. در حالی که مثلا در امریکا که تازه آمارش خوبه از هر ۱۰۰ هزار نفر ۲۰ نفر بالای صد ساله.
تغذیه مردم بلوزون ساردینیا
این افراد دیرپای سالم هستن. دیابت توشون نادره، ناراحتی قلبی و زوال عقل هم بینشون بسیار بسیار کمه. دن بعد از اینکه گزارش سازمان بهداشت جهانی رو خوند، کمی در مورد موضوع مطالعه کرد و بعد به اوکیناوا سفر کرد. کی؟ طرفهای سال ۲۰۰۰ میلادی. رفت تا از نزدیک ببینه داستان چیه؟ و دید بله درسته نه تنها تعداد صدساله هاشون زیاده بلکه خیلی هم سالم هستن. مثلا می بینید که یه خانم ۱۰۱ ساله سرحال و قبراق با نوه ها و نتیجه هاش میگه و میخنده بعد میره ساز میاره ساز میزنه یه نت رو هم اشتباه نمیزنه و بعد همراه با نوه هاش میرقصه. سرحال، با انرژی، بدن سالم، مغز سالم. یه پکیج عالی از سالمندی. مردم اوکیناوا چیکار میکنن که اینطوری میشن؟
دن و تیمش خودشون رو در تحقیقات آکادمیک که در مورد اوکیناوا بود غرق کردن. میخواستن بدونن چه چیزی هست که مردم اکیناوا بطور آگاهانه و یا غیر آگاهانه دارن انجام میدن یا چه چیزی میخورن که این تفاوت رو براشون ایجاد میکنه. چون مردم این جزیره حتی نسبت به بقیه ژاپن هم فرق دارن. دن تمام آمارها رو مقایسه میکرد. مثلا مردم اوکیناوا چقدر تخم مرغ و برنج و ماهی و جلبک می خورند، مردم بقیه ژاپن چقدر اینها رو میخورن؟ داده های دموگرافی یا جمعیت شناسی رو بررسی میکرد. اونجا دن متوجه یه موضوع جالبی شد. در اوکیناوا مردم فقط سه درصد کالری روزانه شون رو از ماهی و گوشت و تخم مرغ میگیرن. یعنی خیلی خیلی گوشت کم میخورن. اما نزدیک به هفتاد درصد از کالری مورد نیازشون رو از یه قلم خوردنی میگیرن. باورتون نمیشه، سیب زمینی شیرین. سیب زمینی شیرین بنفش که محصول خاص این منطقه است. یه جور سیب زمینیه که رنگش شبیه به لبو هست. بهش میگن Beni imo در بقیه ژاپن مردم فقط ۳ درصد کالریهای روزانه شون رو از سیب زمینی شیرین میگیرن، اما در اوکیناوا هفتاد درصد انرژیشون از این تامین میشه . آهان پس معما داره حل میشه. چیزی که متفاوته در اومد. جالب اینجاست که ما معمولا وقتی میخواهیم بگیم بی فایده و بی خاصیته میگی سیب زمینی اما این سیب زمینی شیرین پر از فیبر و آنتی اکسیدان و کربوهیدرات هست.
سیب زمینی شیرین قرمز اوکیناوا
اکیناوا بخاطر اینکه جزیره است خیلی اوقات بوده که در اونجا کمبود مواد غذایی پیش اومده و همین سیب زمینی شیرین بنفش نجاتشون داده. چون نیاز نبوده که از بیرون بیاد، همونجا میکاشتن. برای همینه که اینقدر زیاد از این سیب زمینی میخورن. مردم اوکیناوا از جلبک دریایی هم زیاد استفاده میکنن، میوه و سبزیجات دیگه هم دارن که مختص اوکیناوا هستن. اما یه چیز دیگه ای هم زیاد میخورن که اون رو در جاهای دیگه دنیا هم میشه پیدا کرد. اون هم تفو Tofu هست. تفو پنیر سویا ست. یعنی از شیر سویا پنیر درست میکنن بهش میگن توفو. تفو خیلی مقویه و کلسترول خیلی پایین داره و کمک میکنه که مردم اوکیناوا ضمن اینکه پروتئین خوبی جذب میکنن کلسترولشون هم پایین بمونه. مردم اوکیناوا در روز یه چیزی حدود صد گرم محصولات سویا میخورن. پس بیشتر غذای مردم اوکیناوا گیاهیه و رژیم غذاییشون طوریه که هر چیزی که بدنشون بهش نیاز داره رو از گیاهان مختلف میگیرن. و این یکی از عواملی که باعث طول عمر مردم اوکیناوا شده. اما موضوع فقط خود این غذاها نیستن و مساله اندازه ای که غذا میخورن هم هست.
توفو، پنیر گیاهی در اوکیناوا رایج است
در اوکیناوا یه وعده غذایی یه بشقاب پر از سبزیجات و مواد مغذی مختلفه، که بیشترشون هم گیاهیه. شما اون بشقاب رو بخوری هم سیر میشی و هم مواد غذایی که بدنت میخواد رو میگیری. یه بشقاب غذای اوکیناوا ۳۵۰ کالری انرژی داره. اما اگه قرار بود یه همبرگر بخورید. ۷۵۰ کالری انرژیش میشد. مردم اکیناوا یه اصطلاحی رو قبل از غذا به کار میبرن میگن Hara Hachi buیعنی هشت از ده. معنیش اینه که وقتیکه ۸۰درصد معده تون پر شد دیگه غذا نخورید. پس یه موضوع دیگه که در این جزیره متفاوته حجم غذا خوردنه. در فرهنگ مردم اوکیناوا اینطور جا افتاده که غذا رو توی بشقاب و کاسه های کوچک سرو میکنن. اینها کمک میکنه که آدم کمتر غذا بخوره. یه موضوع جالب دیگه اینه که دیگ غذا رو توی آشپزخونه میذارن، غذا رو اونجا توی ظرف میکشن و فقط بشقاب رو میارن سر میز. دیگ رو نمیارن سر میز که دوباره غذا بکشی و بخوری. اینها بخش هایی از سبک زندگی و فرهنگشونه. و این فرهنگه طوری شکل گرفته که آدما خود به هود به اندازه غذا میخورن.
بیشتر مردم اوکیناوا در خونه هاشون مبل ندارن و رو زمین میشینن. در روز بطور متوسط ۳۰ بار از روی زمین بلند میشن و میشینن. این خودش یه تمرینه شبیه به اسکات. می بینید یعنی مردم دارن ورزش میکنن بدون اینکه بخوان ورزش کنن. سبک زندگیشون طوریه که باید بشینن و بلند بشن. این باعث میشه که بخش تحتانی بدنشون قوی بشه. پاها، لگن و باسن قوی بشه. و همچین بدنی میتونه تعادلش رو حفظ کنه. یکی از دلایل مرگ سالمندان زمین خوردنه. بخاطر اینکه تعادل ندارن. چرا تعادل ندارن؟ چون بخش تحتانی بدنشون ضعیف میشه. چرا؟ چون بیشتر وقت رو روی مبل نشستن. اما در اوکیناوا بیشتر مردم توی خونه هاشون یه باغچه دارن که در روز ۱-۲ ساعت باهاش مشغولن. طرف ۹۵ سالشه یا ۱۰۰ سالشه، وبا باغچه سرش گرمه. موقع باغبونی خم میشن، میشنین، بلند میشن. عرق میریزن. از دست و پاشون کار میکشن. هر روز یه برنامه ای دارن، باید به گل و گیاهشون آب بدن، بذر بکارن، هرس کنن. پس هر روز ۱-۲ ساعت رو توی باغچه هستن و یه عامل دیگه که مردم اوکیناوا دیرپای هستن حفظ تعادله.بخاطر پایین تنه قوی.
مردم اکیناوا یه گروههایی رو برای دور هم بودن دارن. یه حلقه های ارتباطی که بهش میگن Moai. موای یه جور انجمن دوستانه است. اکیپ رفقاست. دوستها بطور مرتب مثلا هر روز دورهم جمع میشن. میگن میخندن. میرقصن. به هم سر میزنن. و اگه مشکلی برای یکیشون پیش بیاد به همدیگه کمک میکنن. چه کمک مالی چه هر کمک دیگه ای که بتونن. خانمها مآی خودشون رو دارن. آقایون هم موآی خودشون. توی قرن بیست و یکم همه مون با اپیدمی تنهایی مواجه هستیم. آدمها یشتر از قبل ایزوله و تنها هستن. همه آدمها، خصوصوا سالمندها چون اونها بیشتر توی خونه هستن. در حالیکه به هرحال آدمی نیاز داره که با کسای دیگه حرف بزنه. ارتباط داشته باشه. موآی این رو میده. تنهایی میتونه باعث بشه که آدم ۱۵ سال کمتر عمر کنه. تنهایی اینقدر تاثیر داره. در اوکیناوا این ۱۵ سال رو با دوست پیدا کردن و وقت گذراندن با اونها تضمین میکنن.
یه مفهومی در اوکیناوا وجود داره به اسم Ikigai که رسالت و وظیفه آدمهاست.هدف آدمهاست. محققان میگن ایکی گای بزرگترین فاکتور سلامت روان برای سالمندانه. اگه یه نفر صدساله ایکی گای یا هدفش رو از دست بده زندگیش رو هم از دست میده. منظور از هدف چیزیه که اون سالمند هر روز صبح با امید به اون از خواب بیدار میشه. در ژاپن بیشتر از ۱۲ میلیون نفر بالای ۸۰ سال هستن و بیشتر اینها هنوز کار میکند . یکی از معروفترین هاشون رو میدونید کیه؟ آقای جیرو اونو سرآشپز سوشی که توی اپیزود چهارم در مورد زندگیش و در مورد ذهن کمال گراش گفتم. اپیزود چهارم بود. الان که اپیزود ۵۳ رو میدم آقای جیرو اونو ۹۸ سالشه و هنوز صبحها از خواب پا میشه به این امید که برم به رستورانم و امروز چه کار کنم که کارم بهتر از قبل بشه. این یعنی رسالت و هدف زندگی. همون ایکی گای.
ایکیگای، رسالت و هدف زندگی است
مردم اوکیناوا واژه ای برای بازنشستگی ندارن. توی سن ۸۰-۹۰ سالگی کار میکنن. شاید سبکتر کار میکنن. شاید آرومتر کار میکنن. شاید فقط صبح ها کار میکنن. شاید در باغچه خونه شون کار میکنن . شاید هم کار داوطلبانه میکنن. مثلا میرن جلوی مدرسه مراقبت میکنن که بچه ها در امنیت از خیابون رد بشن. یا کارهای سبک دیگه اما کار میکنن. با یه هدف و با یه برنامه ای صبح از خواب بیدار میشن. از بدنشون استفاده میکنن. از فکرشون استفاده میکنن. باید هم استفاده کرد. Use it or lose it. یا استفاده کن یا از دست بده. این قاعده ایه که در مورد بدن آدم و مغز سالمند وجود داره. یا از بدن و مغزت استفاده کن یا کاراییش رو از دست میدی.
وقتی که دکتر جیانی پس اون گزارش معروفش در مورد بلوزون ساردینای ایتالیا رو منتشر کرد، همزمان بود با اینکه دن بیوتنر در مورد جزیره اوکیناوا تحقیق میکرد. برای همین دن به ساردینا سفر کرد تا ببینه اونجا چه اتفاقی داره میافته. بعد از اون از سال ۲۰۰۴ بود که دن و یه تیمی از چندین محقق در زمینه طول عمر افتادن به پیدا کردن بلوزونهای دیگه در سایر نقاط دنیا. بلوزون رو پیدا میکردن و تحقیق میکردن که سبک زندگی مردم اونجا چطور بوده که اونها دیرزی شدن. توی این بررسیها یک بلوزون دیگه ای که کشف کردن منطقه نیکویا در کشور کاستاریکا بود.
نیکویای کاستاریکا
کاستاریکا در آمریکای مرکزی قرار گرفته. جنوبش پاناماست و شمالش هم نیکاراگوئه هست. نسبت صدساله ها در این منطقه کاستاریکا سه و نیم برابر میانگین جهانیه. در خیلی از کشورها شما باید پولدار باشی تا سالم باشی. سلامت موضوع ارزونی نیست. اما نکته عجیب اینه که کاستاریکا یک کشور فقیره. مثلا وضع اقتصادی کاستاریکا با آمریکا اصلا قابل قیاس نیست اما فکرش رو بکنید که امید به زندگی در کاستاریکا بیشتر از آمریکاست. خب یکی ممکنه بگه که اونجا هوای خوبی داره و کمک میکنه مردم عمرشون بیشتر بشه. اما موضوع عجیبتر میشه وقتی میبینیم که دو کشور همسایه کاستاریکا یعنی پاناما و نیکاراگوئه هم همون آب و هوا رو دارن اما هیچکدوم به این اندازه صد ساله ندارن. پس راز کاستاریکا چیه؟ تازه فقط تعداد صدساله هاشون زیاد نیست بلکه سرحال و سرزنده ترین صدساله های دنیا مال همین منطقه هستن. یه روزی یکی از محققهای تیم دن به منطقه نیکویا رفته بود تا با یه آقای صد ساله توی مزرعه اش مصاحبه کنه. به مزرعه رفت و منتظر موند دید یه آقایی هست سوار بر اسبه. خیلی چست و چابک و چالاک! این محققه بهش گفت شما رامیرو رو میشناسید من باهاش قرار دارم. اون آقا حواب داد من خودم رامیرو هستم. محققه گفت آخه من با یه آدم صدساله قرار دارم گفت درسته خودمم. این محقق که یه ما رو فیلم نکن خاصی در نگاهش بود گفت ولی شما که نهایتا میخوره که ۷۰ سالت باشه، چطوریه؟ میشه لطفا شناسنامه ات رو بیاری. پیرمرد رفت و شناسنامه اش رو اورد که نشون میداد رامیرو خودشه و صد سال سنشه. اینقدر صدساله های نیکویا سرحال و قبراق هستن که Dr. David Rekopf دکتر دیوید ریکوف از دانشگاه استنفورد یه تحقیقی کرد که سن بیولوژیکی مردم نیکویا رو حساب بکنه. ایشون متوجه شد که سن بیولوژیکی بدن آدمهای این منطقه ده سال جوانتر از سن شناسنامه ایشونه.
رامیرا گاوچران صدساله اهل کاستاریکا
آقای رامیرا که گفتم هر روز ساعت ۴ صبح از خواب بیدار میشه سوار اسبش میشه و با گله گاوهاش میزنه به صحرا. کابویه دیگه. گاوچرونه. یه گاوچرون بالای صد سال. گرچه مجبور نیست اینهمه کار کنه اما میگه من نمیتونم کار نکنم. باید صبح از خواب بیدار بشم و بزنم بیرون. برم کار کنم. و این یکی از موضوعاتی که مردم این منطقه بهش اشتهار دارن. چیزی که خودشون بهش میگن Plan de vida. پلان د ویدا
این همون چیزیه که در ژاپن هم بود دیگه. مردم اکیناوا بهش میگن ایکی گای. پس این نشون میده که داشتن هدف در زندگی یه عامل خیلی مهمه و فاکتوریه که در دوجا، در اوکیناوا و نیکویا، کار کرده و نتیجه اش جلوی چشممونه.
از این هم بگذریم و باز نگاهی کنیم ببینیم مردم نیکویا چیکار میکنن؟ چه چیزی در اینجا متفاوته. یکی از چیزهایی که به چشم میاد اینه که مردم خیلی فعال هستن. آدمها در طول روز باید کارهای فیزیکی زیادی انجام بدن. مثلا شبیه به صد سال پیش. قبلا ماشین لباسشویی نبود آدمها باید خودشون لباساشون رو میشستن. الان ماشین لباسشویی هست آدمها به جای اینکه اینهمه بیهوده کار کنن میتونن راحت روی مبل بشینن گوشیشون رو چک کنن. قبلا ماشین ظرفشویی نبود اما الان به جای اینکه ظرفهاشون رو بشورن ظرفها رو راحت میذارن توی ماشین وخودشون راحت روی میل میشینن و گوشیشون رو چک میکنن. قبلا باید خونه ها رو با دست جارو میکردن. الان ربات رو روشن میکنن که خونه رو تمیز کنه و حدس بزنید چیکار میکنن؟ آفرین! میشینن روی مبل و گوشیشون رو چک میکنن. نمیخوام بگم که این وسایل بد هستن ها. معلومه که خوبن اما این مثالها رو زدم که بگم سبک زندگی آدمها چقدر تغییر کرده. آدمها همیشه شبیه به الان ما زندگی نمیکردن. برگردیم به نیکویا. مردم نیکویا چمنهای خونه شون رو با داس میزنن. برای اینکه نون درست کنن خودشون با دست با آرد خمیر درست میکنن، خمیر رو ورز میدن و الی آخر. همه اینها انرژی ای رو از آدمها میگیره که خیلی بیشتر از انرژی ای است که من و شما در باشگاه میسوزونیم. پس فعال بودن و انجام دادن کارها با دست هم یکی از عواملیه که در نیکویا میشه دید.
جوانی دن بیتوتنر در کنار یک دیرپای سرزنده اهل نیکویا
اما با این دو تا موضوعی که گفتم شاید فکر کنید که آدم های این منطقه افراد سخت کوشی هستن که فقط صبح از خواب پا میشن که وظایف روزانه شون رو انجام بدن و تیک بزنن و خودشون رو خسته کنن . اما نه اینجوریا هم نیست. اتفاقا آدمهای خوش گذرونی هستن، بله کار و فعالیت زیاد دارن اما بعد از ظهر که کارهاشون رو انجام دادن استراحت میکنن، با خانواده شون وقت میگذرونن، لذت میبرن، چرت روزانه شون رو میزنن، در یک کلام یه خرده شلش میکنن. عامل سوم طول عمر در نیکویا همینه Slow down. شل میکنن.
عامل بعدی که باعث شده مردم نیکویا طول عمر بیشتری داشته باشن رژیم غذائیه. مردم آمریکای مرکزی از سه ماده غذایی خیلی زیاد استفاده میکنن، لوبیا، کدو و ذرت. این فقط مختص کاستاریکا نیست. در کل آمریکای مرکزی همینه. مردم اونجا از ذرت آرد درست میکنن. و با آرد ذرت نون درست میکنن. چیزی که ما بهش میگیم تورتیلا اما خودشون بهش میگن تورتیاس. همون نونی که با تاکو میخورن، با آرد ذرت درست شده. تورتیا ضمن اینکه مقویه فیبر خوبی هم داره. لوبیای سیاه هم در خیلی از غذاهاشون هست، این لوبیاها پر از آنتی اکسیدانه و فیبر زیادی هم داره. کدو هم زیاد میخورن که پر از ویتامینه. ویتامین a,b,c و پر از پتاسیم و منیزیمه. کدوحلوایی. پس چی شد؟ ذرت، لوبیا و کدو. به این سه تا میگن سه خواهرون. در کشورهای غنی مردم این باور رو دارن که ما باید پروتئین مورد نیازمون رو از گوشت تامین کنیم. گوشت و مرغ و ماهی. اینها پروتئین به ما میدن اما عوضش کلسترول و چربی اشباع شده هم به بدن ما اضافه میکنن. اما در کاستاریکا مردم تمام پروتئین مورد نیازشون رو از این سه خواهرون میگیرن. ذرت، کدو و لوبیا. سه خواهرون پروتئین مورد نیاز بدن رو به آدم میده بدون اینکه ذره ای کلسترول و ذره ای چربی غنی شده به آدم بده. پس عامل چهارم طول عمر مردم نیکویا هم سه خواهرون هست کدو، ذرت و لوبیا سیاه.
جزیره ایکاریای یونان
در یونان ۲۲۷ جزیره قابل سکونت وجود داره اما فقط یکی از اونها شاخص هایی داره که اون رو جز مناطق آبی قرار میده. جزیره ایکاریا جاییه که اعداد عجیبی در مورد طول عمر داره و بطور عجیبی تعداد موارد زوال عقل بسیار پایینه. بیماری زوال عقل یا dementia یه بیماری هست که در سالمندی شایع هست و مغز شروع میکنه به کوچکتر شدن. و این کوچکتر شدن باعث میشه که عملکرد مغز هم تحت الشعاع قرار بگیره. توی اپیزود ۲۳ نگهداری از والدین سالمند در موردش گفتم. دیمنشیا یکی از بیماریهای سالمندیه اما در جزیره ایکاریا این بیماری خیلی نادره. میخواهیم ببینیم چطور این جزیره تونسته متفاوت باشه. عمق آب در آبهای اطرف این جزیره کمه ومثلا اینطور نیست که بطور طبیعی در یه نقطه ایش عمق آب زیاد باشه و حالت بندر داشته باشه و کشتیها بتونن اونجا لنگر بنداز برای همین در قدیم این جزیره بندر نداشته. این یعنی اینکه کشتی ای نمیتونسته بیاد برای مردم جزیره غذا بیاره. این موضوع یه حالت ایزوله و جدا افتاده به جزیره ایکاریا داده بود. مردم جزیره در طول تاریخ یاد گرفتن که باید روی پای خودشون بایستن تا زنده بمونن. به قول اقبال لاهوری آنچه از خاک تو رُست ای مرد حرّ/ آن فروش و آن بپوش و آن بخور. مردم جزیره یاد گرفتن که چه گیاههای در جزیره بعمل میاد. خاصیت غذایی با خاصیت پزشکی هر کدوم از این گیاهان چیه. و رو آوردن به استفاده از هر آن چیزی که در دسترس داشتن. یکی از داشته هاشون دمنوشهای مختلف گیاهی بود. از گیاههای خود جزیره. مثل چای رزماری، دمنوش ختمی، چای مریم گلی. این دمنوشها آنتی اکسیدان دارن، ضد التهاب هستن و بیشترشون هم فشار خون رو پایین میارن. محققهای بلوزون میگ نوشیدن دمنوشها یکی از عوامل طول عمر و کم بودن زوال عقل در ایکاریاست. این دمنوشها را با عسل ایکاریا میخورن که اون هم عسل حاصیه. عسل خامه و اصطلاح خامه، فرآوری نشده .
موضوع بعدی ارتباط عاطفی هست. منظور هم ارتباط احساسی بین زن و مرد هست و هم روابط نزدیک خانوادگی. مردم ایکاریا پایبند به ازدواج هستن، به همسرشون وفادار هستن، با اقوام رابطه نزدیکی دارن، به بچه هاشون عشق میدن و اون عشق رو در وقت سالمندی از بچه ها پس میگیرن. وقتیکه یک سالمند که چندین دهه زندگی مشترک داشته همسرش رو از دست میده طبیعتا دچار یک غم سهمگینی میشه . ضمن اینکه اون فرد ناگهان در شرایطی قرار میگیره که بهش عادت نداره، امیدی برای خودش نمیبینه. برای همین تا سه ماه بعد از فوت همسر یک دوره بحرانی ای هست. احتمال این وجود داره که خودش هم در اون سه ماه از دنیا بره. اما وقتیکه اون دوره بحرانی رو پشت سر گذاشت و مدتی گذشت خیلی خوب میشه که اون سالمند اگر امکانش رو داره دوباره وارد یک رابطه جدید بشه. یک ازدواج دوباره کنه با یک نفر سالمند دیگه. این کمک میکنه که دو سالمند یه رابطه جدید درست کنن و سالهای سال بتونن در کنار هم زندگی کنن. داشتن همدم و همصحبت هم باعث افزایش عمر میشه و هم کیفیت زندگی رو بهتر میکنه. در ایکاریا و در خیلی از جاهای دنیا این موضوع یک تابو نیست و اگر دو سالمندی که تنها باشن بخوان که از تنهایی در بیان و یه زندگی شادی رو داشته باشن مانعی رو جلوی خودشون نمیبینن.
مردم ایکاریا عادت به مهمونی دارن. مهمونی هایی که افراد فامیل دور هم میشینن غذای سالم و خوشمزه مدیترانه ای شون رو میخورن و شراب معروف و ناب ایکاریا رو مینوشن. شراب ناب که میگیم یعنی خالصه. به قول حافظ شراب بی غشه. و روش بعمل آوردنش دقیقا همونیه که دو هزار سال قبل بوده. خلاصه همینطور که در مهمونی با خوردنیها و نوشیدنیها شون مشغولن در حینش هم معاشرت میکنن. میخندن. زیاد میخندن. و بعد میرقصن. ساعتها میرقصن. شبیه به داستان زوربای یونانی که در مورد یک پیرمرد یونانی بود که دم رو غنیمت می شمرد و میرقصید. رقص یک ورزش لذتبخشه. در رقص هم جسم آدم نشاط میگیره و هم روح آدم. خلاصه که مردیم ایکاریا با غذاهای سالم، با نوشیدنیهای خوب و با شادی و جشن عمرشون رو زیاد میکنن. وقتیکه دلایل طول عمر مردم ایکاریا رو بررسی می کنید میبینید که لازم نیست حتما یه کار سخت و طاقت فرسا انجام بدیم تا عمرمون زیاد بشه. پس عمر طولانی میتونه همراه با لذت بردن باشه.
نوشیدن دمنوش در ایکاریا رایج است
لومالیندای امریکا
حالا میخواهیم بریم به بلوزون آخر. لوما لیندا یه شهر کوچک ۹ هزار نفره در ایالت کالیفرنیای آمریکاست. ساکنان این شهر مسیحیان ادونتیست Adventist هستن. یک گروه مذهبی که در یک جامعه مجزا زندگی میکنن. من توی پادکست داکس قبلا چند بار راجع به فرقه های مذهبی صحبت کردم، توی اپیزود ۴۹ هم در مورد اوانجلیست ها صحبت کردم که یک شاخه از مسیحیان پروتستان هستن. توی اون اپیزود هم گفتم تعداد کلیساها و در واقع تعداد زیر شاخه های اوانجلیست زیاده. یکی از اونها ادونتیستها هستن. ادونت یعنی ظهور. اعتقادات ادونتیستها حول ظهور دوباره مسیح شکل گرفته. اسم کلیسا شون هم هست The seventh day کلیسای روز هفتم. روز هفتم در تقویم مسیحی شنبه است یا شبات. که اشاره میکنه یه این اعتقاد که مسیح به زودی در یک روز شنبه ای ظهور میکنه. ۲۲ میلیون نفر در نقاط مختلف دنیا عضو این کلیسا هستن. تقریبا صدسال پیش یه تعداد ادونتیست به منطقه لوما لیندای کالیفرنیا رفتن و شهر رو ساختن. نسبتا هم شهر پرتیه. برای همین آدمهای معدودی که اونجا ساکن شدن تصمیم گرفتن در کنار هم باشن. نزدیک و صمیمی باشن. با هم ورزش کنن، با هم وقت بگذرونن و با هم وظایف مذهبیشون رو انجام بدن.
یک دیرپای فعال اهل لوما لیندا
اما چرا مردم این شهر کوچک که ظاهرش شبیه به بقیه بلوزونها نیست عمر طولانی دارن؟ یکی از دلایلش ورزش مستمره. هر سال میلیونها نفر هستن که در باشگاهها ثبت نام میکنن و بعد از یه مدت یه خط در میون رفتن یا اصلا نرفتن از باشگاه میان بیرون. یعنی قبل از اینکه بخوان نتایج مثبت باشگاه رو ببینن میزنن بیرون. اما کلید موفقیت مردم لوما لیندا اینه که اونها بطور مداوم و پیوسته باشگاه میرن. ورزش رو ترک نمیکنن. حالا میخواد باشگاه عادی باشه، استخر باشه یا زمین تنیس باشه. مثلا در زمین تنیس میبینی ۵-۶ نفر سالمند هشتاد و چند ساله هستن که ۳ ساعت در روز تمرین تنیس میکنن. ۳ ساعت خیلیه ها. رفتارشون هم ماشینی و خشک نیست یعنی نرفتن اونجا که فقط زجر بکشن که وزنشون بیاد پایین. نه ، میرن باشگاه که حال کنن، لذتش رو ببرن. انگار رفقای دبیرستان هستن. یکی رو میبینن میگن هی فلانی پاشو بیا با هم بازی کنیم. حین بازی داد میزنن، میخندن، حرف میزنن. آدمها مخصوصا سالمندان به همین نیاز دارن. آدمها نیاز دارن که چند نفر توی زندگیشون داشته باشن.
از اونجایی که ساکنان شهر آدمهای مذهبی ای هستن، کم کم روتینهای زندگیشون رو هم جزیی از فعالیتهای مذهبی و خدایی در نظر گرفتن. مثلا فعال بودن رو یک امر مذهبی میدونن. داوطلب بودن و به بقیه خدمت دادن رو یک امر مذهبی میدونن. برای خودشون انجمن هایی دارن که برن به بیمارها سر بزنن، غذا درست کنن به فقرا بدن و کارهای این مدلی که معتقدن بیشتر از اون چیزی که به دیگران کمک میکنه در وهله اول به خودشون کمک میکنه که آدمهای بهتری باشن، آدمهایی باشن که فکر میکنن هنوز مولدن، اثر گذار هستن. وقتی که تمرکز یک سالمند به همچین کاری باشه یعنی به جای اینکه بشینه به خودش به مریضی ها، به تنهایی هاش فکر کنه داره به بقیه فکر میکنه، احساس خوبی بهش دست میده، میگه دارم یه فعالیت معناداری رو انجام میده. فعالیتهای داوطلبانه یکی از دلایل طول عمر در لوما لینداست.
ورزش مداوم از عوامل طول عمر در لوما لیندا
کلیسای روز هفتم توصیه های خاصی راجع به غذا داره. توصیه شده که یک توازنی بین غلات، میوه ها، حبوبات و سایر غذاها وجود داشته باشه. در لوما لیندا نوشیدن الکل ممنوعه، سیگار کشیدن در اماکن عمومی هم ممنوعه . سوپرمارکتهایی که زیر نظر کلیسا اداره میشن گوشت نمیفروشن. غذاهایی که از نظر کتاب مقدس ناپاک و غیر قابل قبوله در این شهر وجود نداره. مثل گوشت خوک و هر نوع غذای دریایی به جز ماهی، در لوما لیندا نیست.عوضش رژیم غذاییشون توش غلات ، حبوبات، میوه ها و سبزیجات ارگانیک داره. خوردن میوه باعث میشه که ریسک سرطان کم بشه. خوردن چند تا دونه آجیل در روز هم به سلامتی کمک میکنه. ادونتیست ها مصرف گوشت رو کم کردن. مساله فقط این نیست که گوشت رو حذف کنن، مسئله مهمتر اینه که چیزهای متنوع دیگه رو با گوشت جایگزین کردن. سبوس گندم ، حبوبات، آجیل، میوه و سایر غذاها. پس رژیم غذایی گیاهی هم یک عامل مهم در طول عمر مردم لوما لینداست. که این رو هم در بلوزونهای دیگه هم دیدیم.
یکی از اصولی که ادونتیستها دارن بزرگداشت شنبه هست، روز هفتم. یادتونه توی اپیزود حسیدی ها در مورد آداب روز شبات گفتم. البته حسیدی ها یهودی هستن ادونتیست ها مسیحی ان اما برنامه شباتشون شبیه به همه. شنبه روز عبادت و استراحت و وقت گذراندن با خانواده ست. اینطوری استرس رو از خودشون دور میکنن و تمرکزشون رو میذارن روی یه فعالیت معنوی. هم ادونتیستها مسیحیهای مذهبی هستن، هم مردم ساردینا کاتولکهای دو اتشه ای بودن. در اوکیناوای ژاپن هم مردم عادت دارن مقابل عکس اجداد درگذشته شون دعا بخونن. از ارواح در گذشته هاشون میخوان که مراقبشون باشن. تحقیقاتی وجود داره که میگه افرادی که در هفته حداقل یکبار آداب مذهبی رو انجام میدن، میتونن تا ۷ سال عمرشان طولانی تر بشه. فرقی هم نداره چه عقیده ای باشه. البته شاید بهتر باشه بگیم معنویت. چون بعضی از این اعتقادات حالت دین هم ندارن. اما به هر حال کسانی که یه مناسک مذهبی یا معنوی رو مرتب انجام میدن عمرشون بیشتره. نمودش هم شاید در روحانیون ادیان مختلف باشه. توی ایران هم زیاد شنیدیم دیگه مردم میگن چطوره که عمر آخوندها اینقدر زیاده. که دن و تیمش ادعا میکنن که بین ایمان و طول عمر رابطه وجود داره.
میانگین سن شهروندان لوما لیندا ۸۹ و ۸۷ سال هست. اون هم سالمندانی که سرحال هستن. مثلا یک پزشکی داشتن که در سن ۹۷ سالگی هر ماه ۲۰ تا عمل جراحی قلب باز انجام می داد. فکرش رو بکنید جراح ۹۷ ساله، یعنی هفتاد و چند سال پیش دانشجوی طب بوده. دستش هم نمیلرزیده، چاقوی جراحی رو به دست میگرفت. البته ایشون یکی دو سال پیش در سن ۱۰۳ سالگی از دنیا رفت. خلاصه، این هم از عوامل طول عمر بلوزون لوما لیندا. خب پس ۵ بلوزون رو با هم رفتیم دیدیم. ساردینیای ایتالیا، اکیناوای ژاپن، نیکویای کاستاریکا، ایکاریای یونان و لوما لیندا در ایالت کالیفرنیا. میبینید؟ باز هم کارمون به کالیفرنیا ختم شد. من هنوز اون عادت رفتن به کالیفرنیا رو دارم. شنونده های قدیمی میدونن توی خیلی از اپیزودها یه گریزی به کالیفرنیا زدیم.
نه عادت مردم بلوزونها
دن بیوتنر و تیمش ۵ بلوزون رو شناسایی کردن و از اونجایی که میدونستن فقط ده درصد عمر طولانی این آدمها بخاطر ژنه و ۹۰ درصدش بخاطر سبک زندگیشونه، افتادن به بررسی سبک زندگی این مناطق. قدم بعدی این بود که تمام اون عواملی رو که در جاهای مختلف شناسایی کرده بودن رو یک کاسه کردن و رسیدن به ۹ عامل اصلی طول عمر مردم مناطق بلوزون. الان میخوام یه بار خلاصه طور این ۹ عادت رو بگم.
عامل اول حرکت بطور طبیعی هست. این بطور طبیعی که میگیم مهمه ها. یعنی میخواهیم بگیم. مردمان بلوزونها الزاما در مسابقه ماراتون شرکت نیمکنن یا در باشگاه نیمدون. اینها اصلا زندگیشون طوریه که وادار به حرکت کردن میشن. مجبورن که راه برن، مجبورن که تحرک داشته باشن.
دومین عادت مردمان دیرپا هدف و رسالت هست. در اوکیناوای ژاپن بهش میگن «ایکیگای» ودر نیکویای کاستاریکا بهش میگن «پلان دی ویدا». منظور هردوش اینه که “چرا صبح از خواب بیدار میشوم”. اگر جوابی برای این هست تا هفت سال امید به زندگی اون فرد بیشتر میشه.
سومین عادت مردمان بلوزونها رو بهش میگن Downshift یا دنده پایین. منظور اینه که به وقتش شل میکنن. استرس رو به روش خودشون کنترل میکنن. مثلا در یه منطقه ای وسط روز چرت میزنن، یه منطقه دیگه ای دور هم جمع میشن و میگن و میخندن.
رژیم غذایی گیاهی و قانون هشتاد درصد
سه تا عادت بعدی مربوط به غذا میشه. عادت چهارم قانون ۸۰٪ هست . قبل از اینکه کاملا سیر بشن دیگه غذا نمیخورن. در همه این ۵ منطقه آبی شام سبک ترین وعده است، تازه اون رو هم کی میخورن؟ میذارن اوایل عصر میخورند و بعد هم دیگه چیزی نمی خورند تا فردا صبح.
عادت پنجم رژیم غذایی متمایل به گیاهخواریه. گوشت کم میخورن. اما عوضش حبوبات، آجیل،کدو و سویا میخورن. باز هم یادآوری میکنم من دارم اینارو میگم اما اگر میخواهید رژیم غذاییتون رو تغییر بدید با پزشکتون یا یه متخصص تغذیه مشورت کنید.
عادت ششم شراب هست. در بیشتر این مناطق آبی مردم بطور منظم مقداری شراب می نوشن. این موضوعیه که محققان بلوزونها گفتن اما بذارید این رو هم من اضافه کنم که در مورد اینکه شراب واقعا برای سلامتی خوبه یا نیست تحقیقات ضد و نقیضی وجود داره. این تحقیق میگه خوبه، یه تحقیق دیگه ای میگه حتی نوشیدن مقدار کمی شراب هم برای بدن مضره. کدوم درست میگه رو من نمیدونم اما فقط خواستم بگم گفته ها متفاوت و متناقضه.
سه عادت دیگه مربوط به تعلق هست. یکی اش تعلقات مذهبیه. اینکه بیشتر افراد صد ساله در هفته یکبار در یه مراسم مذهبی شرکت میکنن. حالا یکی ممکنه بگه که معلومه خب.صد ساله های الان متعلق به نسلی بودن که مذهبی تر بودن. طبیعیه بازمانده های اون نسل هم مذهبی باشن. پس الزاما اینکه اینها مذهبی هستن شاید ثابت نکنه که مذهب باعث طول عمر میشه. اما به هر حال دن و تیمش میگن مذهب تاثیر داره.
عادت هشتم تعلق به خانواده و عزیزانه. در مناطق آبی ارتباطات بین خانواده و اقوام بسیار قویه.
عادت نهم هم تعلق به قبیله مناسبه. تحقیقات نشون داده که سیگار کشیدن مسریه، شادی مسریه، غم مسریه، چاقی مسریه. چه جوری؟ آدمها از اطرافیانشون تاثیر میگیرن. برای همین خیلی مهمه که چه حلقه اجتماعی رو دور خودمون درست میکنیم. تنهایی اپیدمی عصر حاضر هست. بیست سال پیش آدم ها بطور متوسط ۳ تا دوست صمیمی داشتن. الان رسیده به یک دوست و نیم. و همون تحقیقات میگن که اگر کسی کمتر از سه دوست داشته باشه تنهاست. تاثیر تنهایی روی سلامت آدم شبیه به اینه که روزی یک بسته سیگار بکشه. در اوکیناوا یه اکیپ بود از ۵-۶ تا خانم که میانگین سنشون ۱۰۲ سال بود. اینها ۹۷ سال بود که در یک اکیپ با هم دوست بودن. ۹۷ سال رفاقت. این اکیپ در ۹۷ سال گذشته هر روز یه وقت هایی رو دور هم گذروندن و موقع شادی و غم و تنهایی، یار هم بودن.
دن بیوتنر در مچ اندازی از این دیرپای شکست خورد
این ۹ عادت بلوزونها بود. دن بیوتنر یه شرکتی داره به اسم شرکت بلوزون.میبینید امریکاییها همه چیز رو تجاری میکنن. اتفاقا خوب هم هست. قرار نیست که کارهای خوب رو با فقط اعانه و خیریه جلو برد. کار خوب میکنن پول هم درمیارن. شرکت بلوزون تمام این اطلاعات رو جمع بندی کرد و گفت که ما به فرمول عمر طولانی دست پیدا کردیم. ما تونستیم فرمول منطقه آبی رو کشف کنیم. الان با این رسپی یا این دستور آشپزی میتونیم یه منطقه آبی برای خودمون درست کنیم؟ اینجا شرکت بلوزون با ایالتها و با شهرداریهای مختلف صحبت کرد. ۲۸ شهرداری اومدن جلو و به دن و شرکتش گفتن شما بیایید شهر ما رو تبدیل به بلوزون کنید. اون قوانین نه گانه رو در شهر ما پیاده کنید. بلو زون هم نکردید امید به زندگی رو از اینی که هست بیشتر کنید. از بین او ۲۸ کاندیدا، شهر آلبرت لی Albert Lea ایالت مینه سوتا به عنوان پایلوت انتخاب شد. دن و شرکتش رفتن به اونجا برنامه رو استارت زدن. قرار بود که یک برنامه یکساله در شهر پیاده بشه و توی این مدت امید به زندگی رو دوسال افزایش یدن. دن و تیمش کلی برنامه در شهر تعریف کردن. اول از همه دیدن این شهر پیاده رو نداره. یعنی نمیشد پیاده روی کرد، فقط باید با ماشین رانندگی میکردن. پس مسیرهای پیاده روی ساختن. هم در خود خیابونها و هم مسیرهای پیاده روی در طبیعت ساختن. مردم رو آوردن به پیاده روی و دوچرخه سواری. چون اصلا قبلا امکانش رو نداشتن. برنامه دیگه این بود که فعالیتهای گروهی تعریف کردن. آدمها عضو گروههایی شدن که اعضاش رو قبلش نمیشناختن اما باید با هم با هم هر روز میرفتن پیاده روی میکردن. بعد از چند ماه بیشتر این آدمها با هم دوست شدن. هم دوستیها بیشتر شد و هم پایه ورزش همدیگه شدن، ورزش کردنها بیشتر شد. چون برای اینکه رفقای جدیدشون رو میدیدن باید میرفتن ورزش میکردن. همون موآی که در ژاپن بود رو اینجا پیاده کردن. دیگه تغذیه در مدارس رو اصلاح کردن، چند تا انجمن مختلف تعریف کردن که سالمندها یه سری فعالیت مثبت و خوب رو بچرخونن. در سوپر مارکت ها آلبرت لی یه بخشی گذاشتن به اسم بخش غذای سالم. و کارهای دیگه. نتیجه حیرت آور بود. بعد از یکسال امید به زندگی قرار بود دو سال بیشتر بشه به جای دو سال سه سال و نیم بیشتر شد. هزینه های بخش سلامت توی شهر ۴۰ درصد کمتر شد چون مردم کمتر مریض میشوند. این پروژه یک مثال خوب شد از اینکه میشه بلوزون ساخت. میشه وارد هر شهری شد سبک زندگی مردم اون شهر رو طوری مهندسی کرد که امید به زندگیشون بیشتر بشه. حتی میشه این کار رو برای یک کشور هم انجام داد. دن و تیمش در شرکت بلوزونز روی این موضوعات کار میکنن.
مسیر پیاده روی در کنار رودخانه شهر آلبرت لی
در مورد موضوع مناطق آب زیاد گفتم، این رو هم بگم که در مورد تحقیقات بلوزونها انتقاداتی هم وجود دارد به اینکه این مطالعات شواهد علمی موثقی نداره. یا مثلا دقت کافی رو نداره. مثلا یکی از شاخص هایی که در نظر میگیرن تا به یه منطقه ای بگن بلوزون شاخص Extreme Longevity Index (ELI) هست. میرن میبینن بین ۱۰۰ تا ۱۱۰ سال پیش در اون منطقه چند نوزاد به دنیا اومده و بعد حساب میکنن که چند نفر امروز زنده هستن. شاخص ELI رو به دست میارن. پس اگر در منطقه ای باشیم که آمار تولدها ثبت نشده باشه یا قابل اتکا نباشه مطالعاات ما دقیق نیست. مثال بارزش در مورد اوکیناوا ست. خب اینجا دو تا موضوع هست یکی اینکه روی تعداد نوزادانی که صد سال پیش به دنیا اومدن صد در صد مطمئن هستیم؟. چون خیلی از اسناد در حین جنگ جهانی دوم از بین رفته. یا اینکه ممکنه مناطق دیگه ژاپن هم سبک زندگی سالم تری داشته باشن اما بخاطر جنگ جهانی دوم عده زیادی از مردمش کشته شدن و دیگه کسی نموند که امروز صد ساله بشه. اینطور هم نیست که مثلا امروز نوزادی که در اوکیناوا به دنیا میاد رو همه میدونن که به احتمال زیاد به صد سالگی میرسه. اینطور نیست فقط ما میتونیم بگیم که تعداد افراد مسن در مناطق آبی مثل اکیناوا زیاده. همین الان هم شهرهایی در ژاپن هستن که هم امید به زندگی از اوکیناوا بیشتره. پس این رو گوشه ذهنمون داشته باشیم که این یک مطالعه صد در صد علمی و قابل اتکا نیست. اما این واقعیت وجود داره که مردم مناطق آبی عمر طولانی دارن و بعضی از دلایلی که برای این طول عمر میدونیم هم اینها هستن و میشه با اتکا به همین عوامل یک سبک زندگی رو برای خودمون بسازیم که در دراز مدت منجر به طول عمر بشه.
در سال ۱۹۵۰ جمعیت دنیا ۲٫۵ میلیارد نفر بود. در اون سال یه چیزی حدود ۲۳ هزار نفر صدساله در دنیا زندگی میکردن. الان که جمعیت دنیا تقریبا سه برابر شده، رسیده به ۸ میلیارد نفر اما جمعیت ۱۰۰ ساله های دنیا سه برابر نشده. سی برایر شده. الان بیشتر از ششصد هزار نفر ۱۰۰ سال به بالا در دنیا داریم. پس روند جهانی رو به رشده. بخاطر بهتر شدن وضعیت بهداشت و سلامت، آدمها بیشتر عمر میکنن. اما وضعیت در این بلوزونها چی میشه؟ آیا این مناطق در آینده هم نقاطی خواهند بود که جمعیت صد ساله هاشون زیاده؟
یک موآی یا اکیپ دوستانه در اکیناوا. میانگین سن ۱۰۲ سال، ۹۷ سال رفاقت
چیزی که از همین الان دیده میشه اینه که سبک زندگی مردم در بلوزونها داره تغییر میکنه. حتی اکیناوا و جزیره ایکاریایی که مناطق ایزوله ای بودن هم شعبه مک دونالد و فست فودهای جورواجور باز شده. سبک زندگی داره تغییر میکنه. ذائقه آدمها و ذائقه بچه ها داره تغییر میکنه. حتی در نیکویای کاستاریکا هم بچه ها به جای میوه و اسنکهای طبیعی میخوان چیپس و بیسکوییت بخورن. این یه موضوعه که باعث نگرانی میشه که پس احتمالا در آینده عمر آدمهای این مناطق کمتر بشه. از طرف دیگه یه نگرانی دیگه ای هم هست و اون هم اینه که اگر قرار باشه که عمر همه آدمها زیاد بشه، اونوقت میانگین سن جامعه بالا میره. این یعنی خواه ناخواه جمعیت کشور پیر میشه. پس کی میخواد در کشور تولید کنه؟ کی میخواد از این همه سالمند مراقبت کنه؟ این هم یک نگرانی دیگه ای هست.
بدن ما آدمها برای یه چیزی حدود ۹۰ سال زندگی ساخته شده. اما ما داریم هفتاد و چند سالش رو استفاده میکنیم. پس این وسط ۱۵ تا بیست سال از عمری که میتونیم داشته باشیم رو نداریم. زندگی بزرگترین هدیه ایه که در دست هر آدمیه. عواملی که توی این اپیزود گفتیم کمک میکنن که تا جایی که میتونیم فرصت زندگی رو بیشتر کنیم. این هم از Longevity یا دیرپایی.
الان که این اپیزود منتشر میشه بهمن ۱۴۰۲ هست و در این ماه اولین جشنواره پادکست فارسی برگزار شد و پادکست داکس برنده بخش ویژه این جشنواره شد. خواستم بگم که این اتفاق نیفتاد مگر با حمایت شما، مگر با همراهی شما. از تون ممنونم بابت همراهیتون در این مسیری که با هم طی میکنیم ممنون از ساسان موسوی بات تدیون این اپیزود. تا اپیزود بعدی و یه کنجکاوی بعدی خداحافظ.
